Rajasthan Board RBSE Solutions for Class 6 Sanskrit Ruchira Chapter 9 क्रीडास्पर्धा Textbook Exercise Questions and Answers.
The questions presented in the RBSE Solutions for Class 6 Sanskrit are solved in a detailed manner. Get the accurate RBSE Solutions for Class 6 all subjects will help students to have a deeper understanding of the concepts. Students can access the class 6 sanskrit chapter 5 question answer and deep explanations provided by our experts.
प्रश्न 1.
उच्चारणं कुरुत-(उच्चारण कीजिए-)
उत्तरम् :
[नोट-इन सर्वनाम पदों का उच्चारण छात्र स्वयं करें एवं इनका अर्थ भी ज्ञात करें]
प्रश्न 2.
निर्देशानुसारं परिवर्तनं कुरुत -
(निर्देशानुसार परिवर्तन कीजिए-)
यथा - अहं क्रीडामि। - (बहुवचने) - वयं क्रीडामः।
(क) अहं नृत्यामि। - (बहुवचने) - ..................
(ख) त्वं पठसि। - (बहुवचने) - .....................
(ग) युवां गच्छथः। - (एकवचने) - ...............
(घ) अस्माकं पुस्तकानि। - (एकवचने) - ...............
(ङ) तव गृहम्। - (द्विवचने)
उत्तरम् :
(क) वयं नृत्यामः।
(ख) यूयं पठथ।
(ग) त्वं गच्छसि।
(घ) मम पुस्तकम्।
(ङ) युवयोः गृहे।
प्रश्न 3.
कोष्ठकात् उचितं शब्दं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत (कोष्ठक से उचित शब्द चुनकर रिक्तस्थान पूर्ति कीजिए-)
(क) .......................... पठामि। (वयम्/अहम्)
(ख) .................... गच्छथः। (युवाम्/यूयम्)
(ग) एतत् ....................... पुस्तकम्। (माम्/मम) .
(घ) ......................... क्रीडनकानि। (युष्मान्/युष्माकम्)
(ङ) ............. छात्रे स्वः। (वयम्/आवाम्)
उत्तरम् :
(क) अहम् पठामि।
(ख) युवाम् गच्छथः।
(ग) एतत् मम पुस्तकम्।
(घ) युष्माकम् क्रीडनकानि।
(ङ) आवाम् छात्रे स्वः।
प्रश्न 4.
अधोलिखितानि पदानि आधुत्य सार्थकानि वाक्यानि रचयत -
(अधोलिखित पदों पर आधारित सार्थक वाक्यों की रचना कीजिए-)
उत्तरम् :
(क) यूयं शिक्षिका नस्यथ।
(ख) वयम् चित्राणि रचयामः।
(ग) युवाम् कथां कथयिष्यथः।
(घ) अहम् दूरदर्शनं पश्यामि।
(ङ) त्वम् लेखं लेखिष्यसि।
(च) आवाम् पुस्तकं पठिष्यावः।
प्रश्न 5.
उचितपदैः वाक्यनिर्माणं कुरुत -
(उचित पदों के द्वारा वाक्य निर्माण कीजिए-)
[मम तव आवयोः युवयोः अस्माकम् युष्माकम्]
यथा - एषा मम पुस्तिका।
उत्तरम् :
(क) एतत् मम गृहम्।
(ख) तव मैत्री दृढा।
(ग) एषः आवयोः विद्यालयः।
(घ) एषा युवयोः अध्यापिका।
(ङ) भारतम् अस्माकम् देशः।
(च) एतानि युष्माकम् पुस्तकानि।
प्रश्न 6.
वाक्यानि रचयत -
(वाक्य रचना कीजिए-)
उत्तरम् :
(क) द्विवचनम् - युवा लेखे लेखिष्यथः।
बहुवचनम् - यूयं लेखान् लेखिष्यथ।
(ख) एकवचनम् - अहं वस्त्र धारयिष्यामि।
बहुवचनम् - वयं वस्त्राणि धारयिष्यामः।
(ग) द्विवचनम् - आवां पुस्तके पठिष्यावः।
बहुवचनम् - वयं पुस्तकानि पठिष्यामः।
(घ) एकवचनम् - सा फलं खादिष्यति।
बहुवचनम् - ताः फलानि खादिष्यन्ति।
(ङ) द्विवचनम् - आवयोः गृहे सुन्दरे।
बहुवचनम् - अस्माकं गृहाणि सुन्दराणि।
(च) एकवचनम् - त्वं गमिष्यसि।
द्विवचनम् - युवां गमिष्यथः।
प्रश्न 7.
एकवचनपदस्य बहुवचनपदं, बहुवचनपदस्य एकवचनपदं च लिखत -
(एकवचन पद के स्थान पर बहुवचन पद तथा बहुवचनपद के स्थान पर एकवचन पद लिखिए-)
यथा - एषः - एते
उत्तरम् :
प्रश्न 1.
अधोलिखितप्रश्नानां प्रदत्तविकल्पेभ्यः उत्तराणि चित्वा लिखत -
(i) 'सर्वाः बालिकाः अपि खेलिष्यन्ति।' अत्र सर्वनामशब्दः कः?
(अ) सर्वाः
(ब) अपि
(स) बालिकाः
(द) खेलिष्यन्ति
उत्तरम् :
(अ) सर्वाः
(ii) "आम्, मम सहभगिनी जूली अस्ति।" सर्वनामशब्दः कः?
(अ) सहभागिनी
(ब) अस्ति
(स) मम
(द) जूली
उत्तरम् :
(स) मम
(iii) "नहि, मह्यं चलचित्रं रोचते।" अत्र सर्वनामशब्द: कः?
(अ) रोचते
(ब) मह्यम्
(स) चलचित्रं
(द) नहि
उत्तरम् :
(ब) मह्यम्
(iv) "अतः वयं प्राचार्य मिलामः।" अत्र सर्वनामशब्दः कः?
(अ) मिलामः
(ब) अतः
(स) प्राचार्य
(द) वयम्
उत्तरम् :
(द) वयम्
(v) "सः द्रष्टुं न शक्नोति।" अत्र सर्वनामशब्दः कः?
(अ) सः
(ब) शक्नोति
(स) न
(द) द्रष्टुम्
उत्तरम् :
(अ) सः
प्रश्न 2.
कोष्ठकात् समुचितं पदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत -
उत्तराणि :
अतिलघूत्तरात्मकप्रश्नाः -
प्रश्न: -
एकपदेन प्रश्नान् उत्तरत -
(क) छात्राः कुत्र गच्छन्ति?
(ख) विद्यालये काः स्पर्धाः सन्ति?
(ग) जूली कस्य सहभागिनी आसीत्?
(घ) हुमायै किं रोचते?
(ङ) पूरनः कस्य अभावात् क्रीडितुं न शक्नोति?
उत्तराणि :
(क) विद्यालयम्
(ख) क्रीडास्पर्धाः
(ग) फेकनस्य
(घ) चलचित्रम्
(ङ) प्रबन्धस्य।
लघूत्तरात्मकप्रश्नाः -
प्रश्न: -
पूर्णवाक्येन प्रश्नान् उत्तरत -
(क) क्रीडास्पर्धायां के मिलित्वा खेलिष्यन्ति?
उत्तरम् :
क्रीडास्पर्धायां बालिकाः बालकाः च मिलित्वा खेलिष्यन्ति।
(ख) कस्याः भगिनी इन्दरस्य पक्षे क्रीडति।
उत्तरम् :
हुमायाः भगिनी इन्दरस्य पक्षे क्रीडति।
(ग) हुमा क्रीडास्पर्धायां केन रूपेण स्थास्यति?
उत्तरम् :
हुमा क्रीडास्पर्धायां दर्शकरूपेण स्थास्यति।
(घ) इन्दरस्य अनेकानि मित्राणि कीदशानि सन्ति?
उत्तरम् :
इन्दरस्य अनेकानि मित्राणि अन्यथासमर्थानि सन्ति।
(ङ) सर्वे छात्राः कम् मिलन्ति?
उत्तरम् :
सर्वे छात्राः प्राचार्य मिलन्ति।
पाठ-परिचय - प्रस्तुत पाठ में 'क्रीडा स्पर्धा' विषय पर आधारित बालकों के वार्तालाप के माध्यम से सर्वनाम शब्दों का प्रयोग बताया गया है। संज्ञा के स्थान पर प्रयुक्त होने वाले शब्द सर्वनाम कहलाते हैं। संज्ञा शब्द में जो विभक्ति, वचन तथा लिङ्ग होते हैं, सर्वनाम शब्दों में भी वही विभक्ति, वचन एवं लिङ्ग का प्रयोग होता है। इस पाठ में प्रथम पुरुष (एषः, एतौ, एते तथा अन्य संज्ञा व सर्वनाम पद), मध्यम पुरुष (त्वम्, युवां, यूयम्) एवं उत्तम पुरुष (अहम्, आवां, वयम्) का भी ज्ञान कराया गया है।
पाठ के कठिन-शब्दार्थ :
पाठ का हिन्दी-अनुवाद :
हुमा - यूयं कुत्र गच्छथ? ..................................................... सहभागिनी जूली अस्ति।
हिन्दी-अनुवाद -
2. प्रसन्ना-एतद् अतिरिक्तं कबड्डी ................................................ स्पर्धायाम् प्रतिभागी नास्ति?
हिन्दी-अनुवाद -
3. रामचरण:-सः द्रष्टुं न शक्नोति ................................................. व्यवस्था भविष्यति।
हिन्दी-अनुवाद -