RBSE Class 7 Sanskrit व्याकरण विलोमपदानि

Rajasthan Board RBSE Solutions for Class 7 Sanskrit व्याकरण विलोमपदानि Questions and Answers, Notes Pdf.

RBSE Class 7 Sanskrit Vyakaran विलोमपदानि

संस्कृत में विपरीत अर्थ वाले पदों को विलोम-पद कहते हैं। यहाँ पाठ्य-पुस्तक में प्रयुक्त कुछ महत्त्वपूर्ण पदों के विपरीत अर्थ वाले (विलोम) पद अभ्यासार्थ दिए जा रहे हैं - 

पदम् - विलोमपदम् :

• सत्येन - असत्येन 
• सद्भिः - असद्भिः 
• सुखी - दुःखी 
• सज्जनः - दुर्जनः। 
• प्रातः - सायम् 
• क्रुद्धः - प्रसन्नः 
• दुर्बुद्धिः - सुबुद्धिः 
• मित्रम् - शत्रु: 
• माता - पिता। 
• निर्धनः - धनिकः 
• अधः - उपरि 
• अद्य - श्वः 
• दुलेभम् - सुलभम्
• भ्राता - भगिनी 
• स्त्रियः - पुरुषाः 
• प्रियम् - अप्रियम् 
• अनृतम् - सत्यम् 
• देवताः - राक्षसाः 
• सूर्यः - चन्द्र: 
• हर्ष: - शोकः 
• देशः - विदेशः 
• निजः - पर: 
• पुरा - अधुना
• मृतः - जीवितः 
• प्राचीनम् - नवीनम् 
• मूर्खः - पण्डितः

अभ्यासार्थ प्रश्नोत्तर  - 

प्रश्न 1. 
निम्नलिखितपदानां विलोमपदानि लिखत -
(निम्नलिखित पदों के विलोम-पद लिखिए-) 
सज्जनः, अधः, प्रियम्, हर्षः, पुरा, सद्भिः। 
उत्तरम् :  

• सज्जनः - दुर्जनः 
• अधः - उपरि
• प्रियम् - अप्रियम् 
• हर्षः - शोकः
• पुरा - अधुना 
• सद्भिः - असद्भिः। 

प्रश्न 2. 
मंजूषा से सही विलोम शब्द चुनकर लिखिए - 
(सुलभम्, अन्तः, उपरि, अप्रियम्, आगत्य, सर्वतः)

1. अधः ............ 
2. उभयतः ............... 
3. बहिः ............ 
4. गत्वा ............ 
5. दुर्लभम् ............ 
6. प्रियम् ............। 

उत्तरम् :

1. उपरि 
2. सर्वतः 
3. अन्तः 
4. आगत्य
5. सुलभम् 
6. अप्रियम्। 

प्रश्न 3. 
विलोम पदों का मिलान करके उत्तर पुस्तिका में लिखिएक्रेतुम् दूरस्थम् श्वः कथयति ग्रामम् विक्रेतुम् समीपस्थम् ह्यः पृच्छति नगरम्- 
उत्तरम् : 

• क्रेतुम् - विक्रेतुम्
• श्वः - ह्यः 
• ग्रामम् - नगरम् 
• समीपस्थम् - दूरस्थम् 
• पृच्छति - कथयति