RBSE Class 6 Sanskrit व्याकरण कर्ता एवं क्रिया
Rajasthan Board RBSE Solutions for Class 6 Sanskrit व्याकरण कर्ता एवं क्रिया Questions and Answers, Notes Pdf.
RBSE Class 6 Sanskrit Vyakaran कर्ता एवं क्रिया
1. संस्कृत भाषा में क्रियाओं के रूप तीन पुरुषों और तीन वचनों में चलते हैं।
2. कर्ता जिस पुरुष और वचन का होता है, क्रिया उसी पुरुष और वचन की लगाई जाती है।
कर्ता
क्रिया-अस् (होना)
यथा - सः अस्ति, सः पठति, बालकः लिखति, त्वम् असि, त्वं पठसि और त्वं लिखसि।
इसी प्रकार से अन्य वाक्यों में भी कर्ता के अनुसार ही क्रिया (धातु) का रूप होगा, चाहे वह किसी भी काल (लकार) की क्रिया हो।
अभ्यासार्थ प्रश्नोत्तर :
प्रश्न 1.
अधोलिखितक्रियापदैः वाक्यानि रचयतसन्ति, नमामि, जपामि, पतन्ति, पास्यावः, गच्छतः, गुञ्जन्ति।
उत्तरम् :
अत्र अनेके बालकाः सन्ति।
अहं गुरुं नमामि।
अहं प्रभुं जपामि।
वृक्षात् पत्राणि पतन्ति।
आवां जलं पास्यावः।
तौ ग्रामं गच्छतः।
पुष्पाणाम् उपरि भ्रमराः गुञ्जन्ति।
प्रश्न 2.
अधोलिखितपदैः वाक्यानि रचयत -
[वयम्, युवाम्, त्वम्, तौ, तानि, बालकाः, कोकिलाः]
उत्तरम् :
वयम् गृहं गच्छामः।
युवां कुत्र पठथ:?
त्वम् किं करोसि?
तौ चित्रं पश्यतः।
तानि फलानि सन्ति।
बालकाः तीव्र धावन्ति ।
कोकिला: मधुरं कूजन्ति।
प्रश्न 3.
मञ्जूषातः उचितं कर्तृपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत -
मञ्जूषा :
[महिलाः, खगाः, बालको, सा, आवां, यूयं, अजा, त्वम्]
- .................... कुत्र गच्छसि?
- ................ पठिष्यावः।
- .................. कन्दुकं क्रीडति।
- ................ उड्डीयन्ते।
- .............. हसन्ति।
- ................. जलं पिबतः।
- .................... हसथ।
- ................... घासं चरति।
उत्तरम् :
- त्वम् कुत्र गच्छसि?
- आवां पठिष्यावः।
- सा कन्दुकं क्रीडति।
- खगाः उड्डीयन्ते।
- महिलाः हसन्ति।
- बालको जलं पिबतः।
- यूयं हसथ।
- अजा घासं चरति।
